Gehouden bijeenkomsten binnen de federatie
Binnen onze federatie hebben we in twee synodale bijeenkomsten aandacht besteed aan de synodale Kerk. Op die wijze willen wij onze bijdrage leveren aan het synodale proces. We zijn met elkaar in gesprek gegaan over door de paus aangedragen thema’s. Hiervoor stelden we ons vragen als hoe het is om katholiek te zijn, waar we vreugde of verdriet aan ontlenen, waar we van dromen en welk advies we aan onze bisschop willen geven.
Zie ook de oproep in Kerk aan de Vliet.
De twee bijeenkomsten waren op zaterdag 26 februari in de Benedictus en Bernadettekerk in Rijswijk en op zondag 27 februari in De Haard bij de Petrus en Pauluskerk in Leidschendam. De gesprekken met bijna vijftig deelnemers zijn goed en in een goede sfeer verlopen. Ze werden als prettig en spiritueel ervaren. Vrijwel allen zijn blij met het geloof en de Kerk; het geeft kracht en rust. Velen voelen zich vooral betrokken bij de lokale gemeenschap. Ook wordt de universaliteit van de r.-k. Kerk echt ervaren. Waar het omgaat is erbij horen, Hem achterna, samen, liefde als hoofdlijn, omzien naar elkaar, enthousiast zijn. De zelfgerichtheid, de onverschilligheid en de oppervlakkigheid van de huidige cultuur wordt als negatief ervaren. Een aantal mensen hebben schriftelijk hun bijdrage geleverd.
Van de bijeenkomsten is een beknopt verslag gemaakt. Dat vindt u hier. Diaken Tolsma schreef voor Kerk aan de Vliet een eigen impressie die u hier vindt.
Oproep van paus Franciscus
In oktober 2023 is er een algemene bisschoppensynode met als thema ‘Voor een synodale Kerk: gemeenschap, participatie en zending’. Iedereen wordt opgeroepen deel te nemen aan het traject ter voorbereiding van deze synode. Slechts zo kan de Kerk volgens paus Franciscus de uitdagingen van de toekomst het hoofd bieden en haar getuigenis van de christelijke boodschap – het werk van àlle gedoopten – versterken. Alle gedoopten moeten in de Kerk betrokken zijn als actieve deelnemers; er zijn daar geen ‘acteurs’ en ‘toeschouwers’. De paus vindt het noodzakelijk om samen op weg te gaan, in beweging te komen en om creatief te zijn.
Op 17 oktober is de ‘diocesane fase’ gestart: in alle bisdommen van de wereld wordt nagedacht over de vraag, hoe de Kerk meer plaats kan bieden voor inbreng en inspraak van gelovigen. De Nederlandse bisschoppen hebben een handreiking gemaakt voor het voeren van dit gesprek. Uit het geheel van onderwerpen hebben zij er drie gekozen om de aandacht op te richten. Dat zijn: Vieren; Medeverantwoordelijk voor missie; Dialoog in Kerk en samenleving. Deze diocesane fase eindigt op 15 augustus 2022. Dit was eerst april 2022.
In dit bericht op onze website vindt u de benodigde informatie over deze synode, het voorbereidingstraject en over het begrip ‘synodale Kerk’. Dat betekent dat het bericht ook met enige regelmaat aangepast zal worden.
Een synodale Kerk
Pater Jos Moons SJ schreef hierover het volgende.
Paus Franciscus spreekt graag over ‘synodaliteit’. Dat is een moeilijk woord voor ‘samen op weg’ (denk aan synergie). Daarmee bedoelt hij twee dingen.
Ten eerste: we zijn samen kerk. Bij het woord ‘kerk’ denken we spontaan vaak aan bisschoppen en de paus. De hiërarchie, zeggen we ook wel. Kerk in de vorm van een pyramide. Maar wat zou de kerk zijn zonder alle gelovigen? Volgens het Tweede Vaticaans Concilie is de kerk op de eerste plaats: alle gedoopten die door God samengeroepen zijn tot verbondenheid in geloof en in inzet voor de goede zaak.
Ten tweede: we zijn op weg. Net als het Joodse volk op weg was van de slavernij naar het beloofde land, zo is de kerk op een pelgrimstocht. Op een pelgrimstocht is het soms zoeken naar de goede weg: moeten we linksaf, rechtdoor, of gingen we verkeerd? In de loop van de geschiedenis heeft de kerk inderdaad haar visie soms bijgesteld, bijvoorbeeld over slavernij en oecumene.
Samen op weg dus. Met de Heilige Geest als ‘GPS’. Hij leidt de kerk – wat zou de kerk zijn zonder de Geest? Dat doet de Geest niet alleen via bisschoppen en de paus, maar ook via de ‘geloofsgevoeligheid’ (sensus fidei fidelium) van iedereen. Het verleden en de traditie zijn belangrijke bronnen, maar ook de ‘tekens van de tijd’: de Geest spreekt nog steeds. En dus, zo paus Franciscus, is het belangrijk om met elkaar in gesprek te zijn. We kunnen van elkaar leren over wat God ons te zeggen heeft.
Dat is een bijzonder soort gesprek: geen discussie, lobbyen of argumenteren, maar open en ontvankelijk – arm van geest – luisteren naar ‘wat de Geest tegen de kerken zegt’ (Apokalyps). De bisschoppen beslissen uiteindelijk, maar paus Franciscus moedigt hen aan éérst goed te luisteren. Omdat we samen kerk zijn, op pelgrimstocht, met de Geest als GPS.
Jos Moons is jezuïet en promoveerde in Tilburg op de onderwerpen Heilige Geest, Kerk en Tweede Vaticaans Concilie.
Documenten en berichtgeving
Leeswijzer: begin met de hieronder vermelde samenvatting en de handreiking van de Nederlandse bisschoppen voordat u de uitgebreidere documenten ter hand neemt.
Het Vaticaan heeft een speciale website ingericht: www.synod.va. Hier vindt u de documenten en berichtgeving over deze onderwerpen in verschillende talen, maar helaas niet in het Nederlands.
Het basisdocument is het Voorbereidingsdocument. De Nederlandse werkvertaling vindt u hier. Bij dit document hoort het Vademecum. Ook daarvan is er een Nederlandse werkvertaling die u hier vindt. Emile Verviers heeft van beide documenten een samenvatting gemaakt. Deze samenvatting vindt u hier.
Op de website van de Nederlandse Kerkprovincie www.rkkerk.nl wordt regelmatig over deze onderwerpen bericht. Deze berichten vindt u in het dossier ‘Synode Synodale Kerk’; zie hier.
De Nederlandse bisschoppen hebben een handreiking gemaakt voor het voeren van het gesprek over de synodale Kerk. Uit het geheel van onderwerpen hebben zij er drie gekozen om de aandacht op te richten. Dat zijn: Vieren; Medeverantwoordelijk voor missie; Dialoog in Kerk en samenleving. Deze handreiking vindt u hier.
Op de website van het bisdom Rotterdam vindt u berichten over ‘diocesane fase’ in ons bisdom. Het laatste bericht is een verslag van de bespreking hiervan in de priesterraad; zie hier. Eerdere berichten vindt u op deze website door met de aanwezige zoekfunctie te zoeken op ‘synode’. Met Kerstmis preekte onze bisschop over dit onderwerp: “God is mens geworden om ons bij elkaar te brengen”. Op 20 januari verzorgde bisschop Van den Hende een inleiding over synodaliteit voor de Katholieke Vereniging voor Oecumene. De bisschop zei: “In die toespraak zegt de paus [paus Franciscus in 2015] dat hij de bisschoppensynode een buitengewone uitdrukking vindt van synodaliteit en een kostbare erfenis van Vaticanum II. De paus zegt: wat vraagt God van de Kerk in het derde millennium? Dat ze samen optrekt in geloof. De paus geeft aan: de wereld waarin wij leven en waarin wij geroepen zijn om lief te hebben en te dienen, die vraagt dat de Kerk samenwerking in alle aspecten van haar zending versterkt.” Voor meer zie hier.
Op de Belgische website www.kerknet.be geeft Lieve Wouters een heldere uitleg van achttien kernbegrippen. De Luxemburgse kardinaal Jean-Claude Hollerich, die aangesteld is als verslaggever van de bisschoppensynode, zegt: “Wij zijn een Kerk op weg”.
De Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR) organiseerde op 10 januari 2022 een webinar over het synodale proces 2021 – 2023 met prof Myriam Wijlens, consultor van de Bisschoppensynode. Met reacties van abt Bernardus Peeters, zuster Holkje van der Veer o.p. en Mgr. Liessen: https://youtu.be/-Ylp7MMl6Os
En op 11 januari was zij te zien in het Online Netwerk van het bisdom Den Bosch met bisschop de Korte: https://youtu.be/CAH6q0AlHdM of lees het interview: https://www.knr.nl/wp-content/uploads/2021/12/Interview-Myriam-Wijlens-SCJ-Nederlands-opm-mw.pdf
Hoge respons voor synodeonderzoek bij Nederlandse vrouwen: 1.300 vrouwen hebben tot nu toe de vragenlijst ingevuld van het Nederlandse Netwerk Katholieke Vrouwen (NKV), waarmee zij hun wensen en verlangens kunnen kenbaar maken over de toekomst van de katholieke Kerk. Zie hier voor meer.
Gebedskaart
Voor het welslagen van de bisschoppensynode en de voorbereiding daarop wordt uw gebed gevraagd. Het gebed ‘Wij staan voor U, Heilige Geest’ (‘Adsumus Sancte Spiritus’) is een oud gebed. Het wordt toegeschreven aan de heilige Isidorus van Sevilla (560-636) en is in de loop van de eeuwen vaak gebeden bij kerkelijke bijeenkomsten zoals synodes. Elke sessie van het Tweede Vaticaans Concilie begon met het gebed tot de Heilige Geest. Het Secretariaat van de Bisschoppensynode reikt het in vereenvoudigde vorm aan, zodat het goed bruikbaar is voor groepen en liturgische samenkomsten. U vindt de gebedskaart hier.